Verwachtingen zijn een veelvoorkomend thema in mijn coachingsessies. Bij veel van mijn cliënten spelen ze een belangrijke rol. Vaak zijn ze heel dominant, soms zelfs sturend voor je gedrag, je keuzes, hoe je je voelt – zonder dat je het altijd doorhebt.
Je kunt globaal twee soorten onderscheiden: reële en irrationele verwachtingen.
De eerste soort – de reële of rationele verwachting – is meestal goed te begrijpen. Als je bijvoorbeeld iemand inhuurt om iets te doen, dan mag je redelijkerwijs een bepaalde inzet en resultaat verwachten. Of als je tegen iemand praat, dan mag je verwachten dat die persoon luistert. Dat zijn normale, logische dingen.
Maar dan komt de tweede soort: de irrationele verwachting. En daar zit vaak het venijn.
Dat zijn bijvoorbeeld de (veel te) hoge verwachtingen waarvan jij vindt dat je eraan moet voldoen. Je voelt je verplicht, misschien zelfs gestuurd, om aan een bepaalde standaard te voldoen – ook al heb je die standaard nooit bewust gekozen. Sterker nog: vaak ben je je er amper van bewust dát je die verwachting hebt. Het zit gewoon in je systeem.
Die verwachtingen ontstaan meestal al vroeg. Ze zijn vaak gebaseerd op wat je opvoeders – ouders, leraren, coaches – ooit (impliciet) van je verwachtten. Misschien zeiden ze: “Je moet wel je best doen hoor,” of: “Je bent toch niet dom?” Dat soort zinnen kun je jaren later nog met je meedragen. Zonder dat iemand het nu nog tegen je zegt, zeg jij het intussen wel tegen jezelf. Dag in, dag uit.
Een bijzondere soort irrationele verwachting is die waarvan jij dénkt dat anderen die hebben. Je denkt bijvoorbeeld dat je baas vindt dat je nooit mag falen. Of dat je partner altijd op jou rekent. Maar je weet het niet zeker. Je hebt het nooit gecheckt. Je vult het zelf in – en intussen loop jij ermee rond. Het voelt als een waarheid, maar het is in feite een aanname. En die aanname stuurt je keuzes, je gedrag, je zelfbeeld.
Zelfs als mensen echt hoge verwachtingen van je hebben, blijft het de vraag: wat doe jij ermee? Neem je die over? Voel je je er verantwoordelijk voor? Of kun je ze bij de ander laten?
Want daar zit vaak de crux. Als jij je voortdurend laat leiden door verwachtingen van anderen (of die jij dénkt dat zij hebben), dan kun je jezelf aardig vastzetten. Het gevolg: druk, stress, teleurstelling, een gevoel van tekortschieten. Alsof je nooit goed genoeg bent. En zo ben je – onbedoeld – jezelf aan het ongelukkig maken.
Herkenbaar?
Als je hier iets in herkent, weet dan: het kan anders. In een coachtraject gaan we samen kijken wat die verwachtingen precies zijn. Welke zijn er eigenlijk? Waar komen ze vandaan? Zijn ze nog van nú – of zijn ze blijven hangen uit een oud verhaal? En misschien wel het belangrijkst: wil je er nog aan voldoen?
Langzaam maar zeker maken we ruimte. Verwachtingen verdwijnen, of verliezen hun greep. En wat ervoor in de plaats komt, is dit: wat jij zélf wilt. Wat voor jou klopt. Niets meer – maar vooral ook niets minder.
